Gần đây, vụ việc Hoa hậu hòa bình quốc tế Nguyễn Thúc Thùy Tiên bị tạm giam và bị Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh quyết định tước bỏ danh hiệu Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu năm 2021 vì liên quan đến hàng giả được dư luận xã hội hết sức quan tâm.

Cùng vụ án, Bộ Công an đã bắt tạm giam 2 người nổi tiếng trên cộng đồng mạng là  Nguyễn Thị Thái Hằng (tức Hằng Du Mục, Chủ tịch HĐQT Chị em Rọt) và Phạm Quang Linh (tức Quang Linh Vlogs, thành viên HĐQT) cùng hai người khác để điều tra về tội Lừa dối khách hàng.

Thông tin chấn động hơn là ông Nguyễn Thanh Phong- nguyên Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, cùng 4 người khác bị khởi tố với cáo buộc có hành vi sai phạm nhận hối lộ, liên quan đường dây sản xuất và buôn bán hàng trăm tấn thực phẩm chức năng giả.

Để sản xuất và tiêu thụ thực phẩm chức năng giả trên thị trường, bọn sản xuất hàng giả đã chi tiền "lobby" cho Cục An toàn thực phẩm trong việc thẩm định, hậu kiểm và cấp phép công bố sản phẩm…

Rõ ràng, vấn nạn hàng giả, hàng nháy, có sự hà hơi, tiếp sức của những người xấu trong các cơ quan chức năng nhà nước.

THỰC TRẠNG ĐÁNG BUỒN

Hàng giả, hàng nhái đang ngày càng trở nên phức tạp, không chỉ gây thiệt hại lớn về kinh tế mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, niềm tin của người tiêu dùng và uy tín của các doanh nghiệp chân chính.

Tình trạng hàng giả, hàng nhái tại Việt Nam đã và đang diễn ra một cách công khai và tinh vi trên nhiều lĩnh vực, từ tiêu dùng, dược phẩm, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, thời trang, linh kiện điện tử, phụ tùng ô tô đến những mặt hàng thiết yếu hàng ngày như thực phẩm, đồ uống, thuốc men, vật tư nông nghiệp.. Mặc dù các cơ quan chức năng đã nỗ lực kiểm tra, xử lý, nhưng các đối tượng vi phạm vẫn tìm mọi cách để lách luật, sử dụng các thủ đoạn ngày càng tinh vi hơn.

Không chỉ được bày bán tại các cửa hàng nhỏ lẻ, chợ truyền thống, hàng giả, hàng nhái còn len lỏi vào các kênh phân phối hiện đại, đặc biệt là các trang thương mại điện tử, mạng xã hội. Việc mua bán trực tuyến đã tạo điều kiện thuận lợi cho các đối tượng làm hàng giả, hàng nhái tiếp cận người tiêu dùng một cách dễ dàng hơn, gây khó khăn cho công tác kiểm soát.

Các đối tượng sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái thường xuyên thay đổi thủ đoạn để trốn tránh sự phát hiện của cơ quan chức năng. Chúng sử dụng công nghệ in ấn, đóng gói hiện đại để làm giả bao bì sản phẩm, tem nhãn một cách tinh vi, khiến người tiêu dùng khó phân biệt được đâu là hàng thật, đâu là hàng giả. Thậm chí, nhiều loại hàng giả được trộn lẫn với hàng thật để tiêu thụ, gây nhầm lẫn cho người mua.

 Hàng giả, hàng nhái đã, đang gây thất thu thuế cho nhà nước, làm giảm doanh thu của các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh chân chính, ảnh hưởng đến môi trường cạnh tranh lành mạnh. Các doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu, phát triển sản phẩm, xây dựng thương hiệu bị thiệt hại nặng nề do hàng giả, hàng nhái chiếm đoạt thị phần.

Tỉnh Long An, với vị trí cửa ngõ phía Tây Nam, giáp TP.HCM, có hệ thống giao thông thuận lợi, có tốc độ phát triển kinh tế nhanh chóng, kéo theo sự gia tăng của hoạt động thương mại. Điều này cũng khiến Long An trở thành địa bàn tiềm ẩn nhiều nguy cơ về hàng giả, hàng nhái.

Vị trí địa lý nằm ở cửa ngõ TP.HCM và các tỉnh miền Tây, Long An là điểm trung chuyển quan trọng của nhiều loại hàng hóa. Lợi dụng điều này, các đối tượng làm hàng giả, hàng nhái thường vận chuyển hàng hóa qua Long An để phân phối đi các tỉnh khác hoặc tiêu thụ ngay tại địa phương.

 Tại Long An, các mặt hàng bị làm giả, làm nhái phổ biến bao gồm vật tư nông nghiệp (phân bón, thuốc bảo vệ thực vật), thực phẩm, đồ uống, mỹ phẩm, quần áo, giày dép, hàng gia dụng. Đặc biệt, do Long An là vựa lúa lớn, các sản phẩm vật tư nông nghiệp giả, kém chất lượng gây thiệt hại lớn cho bà con nông dân.

 Mặc dù Quản lý thị trường tỉnh Long An, Công an tỉnh và các cơ quan liên quan đã tăng cường kiểm tra, xử lý, nhưng với quy mô địa bàn rộng, số lượng cửa hàng, điểm kinh doanh lớn, cùng với thủ đoạn ngày càng tinh vi của các đối tượng, công tác kiểm soát vẫn gặp nhiều thách thức. Việc phát hiện và xử lý triệt để các đường dây sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái quy mô lớn vẫn cần sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa các lực lượng.

Mới đây, ngày 24/5/2025, Phòng Cảnh sát kinh tế (PC03) Công an tỉnh Long An thông tin đang phối hợp xác minh điều tra vụ việc một kho hàng chứa số lượng lớn sữa bột không rõ nguồn gốc tại ấp Xóm Mới, xã Tân Lân, huyện Cần Đước, do ông Hồ Văn Tú (39 tuổi), ngụ quận Bình Tân, TP.HCM đứng tên. Qua kiểm tra, phát hiện căn nhà đang được sử dụng làm nơi tập kết sữa bột các loại có dấu hiệu vi phạm pháp luật.

Tại thời điểm kiểm tra, chủ cơ sở không xuất trình được hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc, xuất xứ của lô hàng. Tổ công tác đã lập biên bản, tạm giữ toàn bộ 11.856 lon sữa bột, tương đương khoảng 25 tấn, được đóng trong 963 thùng giấy. Các sản phẩm mang nhiều nhãn hiệu khác nhau, tổng trị giá ước tính hơn 3 tỉ đồng.

Trước đó, Công an Long An đã  bắt nhóm đối tượng thuê nhà sản xuất dầu gió giả quy mô lớn. 

Bằng các biện pháp nghiệp vụ, cơ quan công an phát hiện ở trên trang thương mại điện tử có tên: “Mũm Shop - Chuyên Dầu Gió” nổi lên nhiều dấu hiệu nghi vấn buôn bán hàng giả nên đã vào cuộc xác minh, điều tra. Qua đó, lực lượng chức năng phát hiện nhóm đố tượng đang thực hiện hành vi sản xuất dầu gió giả. Công an đã thu giữ tang vật gần 30.000 chai dầu các loại giả mạo nhãn hiệu EAGLE BRAND MEDICATED OIL (trong đó, có 21.000 chai đã thành phẩm, còn lại đã bơm rót chất lỏng vào chai nhưng chưa dán tem nhãn).

Ngoài ra, công an còn thu giữ nhiều nguyên, vật liệu, máy móc phục vụ cho việc sản xuất hàng giả, gồm 110.000 vỏ chai dầu; 1,8 tấn vỏ hộp dầu; 630 chai dầu đã chứa nước dầu chưa đóng nắp chai; 183kg tem dán; 217kg giấy hướng dẫn sử dụng; 184kg màng co, cùng các loại thiết bị, vật tư sang chiết dầu, đóng chai, đóng hộp, nhiều thùng chứa hóa chất phục vụ sản xuất dầu giả.

HẬU QUẢ KHÔN LƯỜNG

Hàng giả, hàng nhái không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là vấn đề xã hội nghiêm trọng, gây ra những hậu quả khôn lường trên nhiều phương diện. Chúng gây hại cho sức khỏe và tính mạng người tiêu dùng bởi các sản phẩm giả, nhái thường không tuân thủ các quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm, chất lượng sản phẩm.

Còn thực phẩm, đồ uống giả có thể chứa các chất cấm, hóa chất độc hại, gây ngộ độc cấp tính hoặc tích tụ lâu dài dẫn đến các bệnh mãn tính, ung thư.

Riêng dược phẩm giả không có tác dụng chữa bệnh, thậm chí gây ra các phản ứng phụ nguy hiểm, làm chậm trễ quá trình điều trị, đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bệnh.

Mỹ phẩm giả thì chứa các hóa chất độc hại như chì, thủy ngân, corticoid, gây dị ứng, viêm da, tổn thương da vĩnh viễn, thậm chí thấm vào máu gây ảnh hưởng đến nội tạng.

Bên cạnh gây thất thu ngân sách nhà nước, hàng giả, hàng nhái làm ảnh hưởng đến doanh nghiệp chân chính, chiếm đoạt thị phần, làm giảm doanh thu và lợi nhuận. Uy tín thương hiệu bị tổn hại nghiêm trọng khi người tiêu dùng nhầm lẫn giữa hàng thật và hàng giả, dẫn đến mất lòng tin vào sản phẩm.

Khi hàng giả, hàng nhái tràn lan, môi trường kinh doanh trở nên thiếu minh bạch, làm giảm sức cạnh tranh của nền kinh tế, làm nản lòng các nhà đầu tư chân chính, ảnh hưởng đến sức hấp dẫn của thị trường Việt Nam.

Đặc biệt, chúng làm mất niềm tin của người tiêu dùng vào chất lượng sản phẩm, vào các doanh nghiệp, và thậm chí vào cả thị trường. Điều này gây tâm lý hoang mang, lo lắng khi mua sắm, ảnh hưởng đến thói quen tiêu dùng. Quan trọng hơn, nếu tình trạng hàng giả, hàng nhái không được kiểm soát tốt, sẽ ảnh hưởng đến hình ảnh và uy tín của quốc gia trên trường quốc tế, gây khó khăn cho việc thu hút đầu tư nước ngoài và phát triển du lịch.

ĐỒNG BỘ NHIỀU GIẢI PHÁP

Để đẩy lùi vấn nạn hàng giả, hàng nhái, cần có sự phối hợp đồng bộ, quyết liệt từ nhiều phía: cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Về phía cơ quan quản lý nhà nước, phải rà soát, bổ sung và hoàn thiện các quy định pháp luật về sở hữu trí tuệ, chất lượng sản phẩm, an toàn thực phẩm, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng nhái. Đảm bảo các quy định đủ sức răn đe, đặc biệt là đối với các hành vi vi phạm có tổ chức, quy mô lớn, người nổi tiếng lợi dụng sự cả tin của công chúng mà tổ chức quảng bá, mua bán hàng giả, hàng nháy.

Tăng cường phối hợp liên ngành giữa các lực lượng chức năng như Quản lý thị trường, Công an, Hải quan, Y tế, Nông nghiệp… trong công tác kiểm tra, thanh tra, điều tra, xử lý vi phạm. Xây dựng các chuyên án lớn, đánh sập các đường dây sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái xuyên quốc gia.

Nâng cao năng lực cho cán bộ thực thi qua việc tổ chức tập huấn, đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng phát hiện hàng giả, hàng nhái cho cán bộ, chiến sĩ. Trang bị đầy đủ phương tiện, công cụ hỗ trợ cho công tác kiểm tra, giám định.

Kiểm soát chặt chẽ các kênh phân phối, đặc biệt là thương mại điện tử. Yêu cầu các sàn giao dịch điện tử, mạng xã hội phải có trách nhiệm kiểm soát hàng hóa rao bán trên nền tảng của mình, gỡ bỏ ngay lập tức các sản phẩm vi phạm, cung cấp thông tin đối tượng vi phạm cho cơ quan chức năng khi có yêu cầu.

Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát định kỳ và đột xuất: Tập trung vào các mặt hàng có nguy cơ cao bị làm giả, làm nhái và các địa bàn trọng điểm.

Ngoài ra, đẩy mạnh hợp tác quốc tế chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, phối hợp với các nước trong khu vực và trên thế giới để đấu tranh chống hàng giả, hàng nhái có yếu tố nước ngoài.

Các doanh nghiệp phải chủ động bảo vệ thương hiệu qua đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ, nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp, bản quyền tác giả cho sản phẩm của mình ngay từ đầu để có cơ sở pháp lý vững chắc khiếu nại, tố cáo hành vi xâm phạm.

Áp dụng công nghệ chống hàng giả như sử dụng các công nghệ như tem chống giả,  mã số mã vạch, công nghệ truy xuất nguồn gốc để người tiêu dùng dễ dàng kiểm tra, phân biệt hàng thật – hàng giả.

Tăng cường giám sát thị trường, thường xuyên theo dõi, nắm bắt thông tin về các hành vi làm giả, làm nhái sản phẩm của mình trên thị trường và thông báo kịp thời cho cơ quan chức năng.

 Chủ động cung cấp thông tin, hỗ trợ cơ quan chức năng trong quá trình điều tra, xử lý các vụ việc liên quan đến hàng giả, hàng nhái.

Cùng với đó, nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ, sản xuất sản phẩm chất lượng cao, đúng tiêu chuẩn, giá cả hợp lý và cung cấp dịch vụ hậu mãi tốt để tạo dựng niềm tin và sự gắn bó của khách hàng.

Doanh nghiệp có thể phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng để tuyên truyền, hướng dẫn người tiêu dùng cách nhận biết hàng thật, hàng giả, cảnh báo về tác hại của hàng giả, hàng nhái.

Đối với  người tiêu dùng khi mua hàng cần tìm hiểu kỹ về nguồn gốc, xuất xứ, nhà sản xuất, đặc điểm nhận dạng của sản phẩm trước khi mua. Cảnh giác với hàng hóa giá rẻ bất thường so với giá thị trường. Đây là một dấu hiệu cảnh báo cần đặc biệt lưu ý.

Ưu tiên mua sản phẩm tại các cửa hàng, đại lý chính hãng, siêu thị, trung tâm thương mại có uy tín, hoặc các sàn thương mại điện tử có chính sách bảo vệ người mua rõ ràng.

Trước khi mua sản phẩm cần kiểm tra kỹ bao bì, tem nhãn, mã vạch, QR code, niêm phong… Nếu có dấu hiệu bất thường, cần từ chối mua hoặc yêu cầu người bán giải thích rõ ràng.

Chủ động tố giác hành vi vi phạm khi phát hiện hoặc nghi ngờ có hàng giả, hàng nhái, người tiêu dùng cần chủ động thông báo cho các cơ quan chức năng (Quản lý thị trường, Công an địa phương) để kịp thời xử lý. Việc làm này không chỉ bảo vệ quyền lợi của bản thân mà còn góp phần bảo vệ cộng đồng.

Đặc biệt, ngày 24/5/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký ban hành Công điện số 72/CĐ-TTg, yêu cầu tiếp tục đẩy mạnh đợt cao điểm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Theo đó, Công điện nêu rõ, thời gian qua, các lực lượng chức năng đã có nhiều nỗ lực, bước đầu phát hiện và xử lý một số vụ việc nghiêm trọng, nhất là trong lĩnh vực sản xuất, buôn bán sữa, thuốc, thực phẩm giả.

Thủ tướng giao Bộ Y tế khẩn trương trình Chính phủ sửa đổi Nghị định 15/2018/NĐ-CP trong tháng 5, và đề xuất sửa Luật An toàn thực phẩm trước ngày 5/6 để trình Quốc hội trong tháng 6/2025.

Người đứng đầu Chính phủ cũng yêu cầu báo chí tăng cường tuyên truyền, phản ánh đầy đủ hậu quả của buôn lậu, hàng giả; kịp thời biểu dương các điển hình tích cực, đồng thời lên án những hành vi thiếu trách nhiệm, tiêu cực, tiếp tay cho vi phạm pháp luật.

Với sự vào cuộc đồng bộ, quyết tâm chính trị cao, làm đến nơi đến chốn, không “tránh trống bỏ dùi”, tin tưởng rằng chúng ta sẽ chế ngư được hàng giả, hàng nháy mang lại niềm tin cho khách hàng lẫn doanh nghiệp chân chính./.

Tấn Lộc