Thời gian qua, công tác quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị di tích đã được các cấp, các ngành và các địa phương phối hợp triển khai thực hiện tốt. Tính đến tháng 8/2024, toàn tỉnh có 126 di tích lịch sử - văn hóa đã được xếp hạng, trong đó có 21 di tích quốc gia và 105 di tích cấp tỉnh. Để tăng cường công tác quản lý, phát huy giá trị di tích đã xếp hạng, Ủy ban nhân dân tỉnh tiến hành phân cấp quản lý và ban hành quy chế quản lý, bảo vệ, sử dụng, phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn tỉnh. Công tác xã hội hóa được chú trọng, huy động được các nguồn lực của xã hội tham gia vào công tác trùng tu, tôn tạo và phát huy giá trị di tích. Các di tích đã được đầu tư xây dựng, trùng tu, tôn tạo từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước và xã hội hóa, tạo diện mạo mới về văn hóa, góp phần thực hiện tốt công tác giáo dục truyền thống lịch sử - văn hóa của địa phương, gắn với phát triển du lịch, quảng bá hình ảnh của tỉnh. Một số di tích đã trở thành điểm đến hấp dẫn, thu hút Nhân dân trong, ngoài tỉnh và khách quốc tế đến tham quan, nghiên cứu, tìm hiểu, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Tuy nhiên, công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị các di tích đã xếp hạng vẫn còn một số hạn chế, bất cập cần khắc phục. Đối với các di tích cấp tỉnh quản lý, việc đầu tư thực hiện một số dự án xây dựng, trùng tu, tôn tạo di tích còn dàn trải, kéo dài nhiều năm nên phần lớn các dự án chưa hoàn thành trong khi các hạng mục được xây dựng trước đó đã xuống cấp. Kinh phí duy tu, bảo dưỡng và đầu tư cho công tác bảo tồn, phát huy giá trị di tích còn hạn chế, chưa đáp ứng tốt nhu cầu thực tế. Công tác xã hội hóa, thu hút các nguồn lực xã hội phục vụ cho việc bảo tồn, tôn tạo phát huy giá trị của di tích còn chậm do vướng nhiều quy định của pháp luật. Đối với các di tích do ủy ban nhân dân cấp huyện quản lý, hầu hết các địa phương gặp khó khăn trong việc bố trí nguồn kinh phí và nhân sự quản lý di tích. Một số nơi chưa chủ động lập kế hoạch, dự toán nguồn kinh phí trùng tu, tôn tạo các di tích xuống cấp, còn trông chờ sự hỗ trợ từ ngân sách của tỉnh. Từ đó, công tác quản lý, bảo tồn, khai thác và phát huy giá trị di tích còn bất cập. Nhiều di tích xuống cấp nghiêm trọng; vệ sinh môi trường, mỹ quan tại di tích chưa bảo đảm; một số di tích sau khi xếp hạng chưa bố trí được nguồn kinh phí xây dựng, có nguy cơ mai một. Việc quy hoạch và thực hiện các công trình xây dựng, hệ thống giao thông chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành với cơ quan quản lý di tích; chưa xử lý tốt quan hệ giữa bảo tồn và phát triển, bảo đảm quyền lợi cho người dân nơi có di tích. Nhận thức của một bộ phận nhân dân về giữ gìn và bảo vệ di sản văn hóa chưa cao.

Khu Di tích Vàm Nhựt Tảo (được xếp hạng di tích Quốc gia năm 1996) – nơi ghi dấu chiến công đốt tàu Pháp của anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực

Nhằm tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di tích đã xếp hạng trên địa bàn tỉnh, Ban Thường vụ Tỉnh ủy yêu cầu các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội tỉnh tiếp tục quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm các chủ trương của Đảng, Luật Di sản văn hóa, các quy định của pháp luật về di sản văn hóa, các quy định, hướng dẫn của Bộ, ngành Trung ương, đặc biệt là Công văn số 643-CV/BCSĐ ngày 18/7/2024 của Ban cán sự đảng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di tích đã xếp hạng. Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, quản lý nhà nước của các cấp chính quyền, sự phối hợp của cả hệ thống chính trị và sự tham gia của các tầng lớp nhân dân trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn tỉnh.

Đồng thời, chú trọng hơn nữa công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của Nhân dân, nhất là học sinh, sinh viên về lòng yêu nước, truyền thống lịch sử - văn hóa của địa phương, về giá trị di sản văn hóa và ý thức trách nhiệm trong việc tham gia bảo vệ, phát huy giá trị các di tích của địa phương. Phát huy vai trò của các cơ quan báo chí, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội tỉnh trong công tác tuyên truyền, quảng bá các di tích lịch sử - văn hóa; tuyên truyền các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về di sản văn hóa.

Ban Thường vụ Tỉnh ủy đề nghị các cấp chính quyền, địa phương cần quản lý tốt các hoạt động bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích bảo đảm tuân thủ các quy định của pháp luật. Đẩy mạnh việc thanh tra, kiểm tra việc bảo vệ và phát huy giá trị di tích trên địa bàn tỉnh, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về di sản văn hóa, đặc biệt là các hành vi xâm chiếm và phá hủy các yếu tố gốc cấu thành di tích. Tập trung rà soát, điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện việc phân cấp quản lý các di tích đã xếp hạng phù hợp với tình hình thực tế địa phương, vừa tạo điều kiện để ủy ban nhân dân cấp huyện phát huy tinh thần trách nhiệm và tính chủ động trong công tác quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa, vừa bảo đảm quản lý chặt chẽ, khai thác có hiệu quả các di tích được xếp hạng; tiếp tục kiểm kê, rà soát lập hồ sơ đề nghị xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia, cấp quốc gia đặc biệt và cấp tỉnh, công trình, địa điểm, sự kiện đề nghị bảo tồn.

Mặt khác, cần huy động, quản lý, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực xã hội hóa để bảo tồn, phát huy giá trị di tích nói riêng và hệ thống di sản văn hóa nói chung. Tuân thủ các quy định của pháp luật về quy hoạch, đầu tư, đầu tư công, phù hợp với mục tiêu của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh và quy hoạch phát triển các ngành trong phạm vi quy hoạch đã được phê duyệt; bảo đảm đồng bộ về kết cấu hạ tầng, hài hòa về cảnh quan và kiến trúc khu vực; chú trọng công tác bảo vệ môi trường tại các di tích. Phát huy giá trị các di tích gắn với phát triển du lịch, khai thác tiềm năng, lợi thế của tỉnh trong phát triển văn hóa, du lịch.

Đối với các di tích là khu lưu niệm, nhà lưu niệm, các công trình tiêu biểu đã được xếp hạng, cần giữ gìn nguyên trạng, không tự ý thay đổi, xây mới, bổ sung công năng hoặc bố trí thành trụ sở làm việc; việc bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích cần dựa trên tư liệu lịch sử, khoa học và tuân thủ chặt chẽ quy định hiện hành. Đối với các khu lưu niệm, nhà lưu niệm gắn với thân thế, sự nghiệp của các đồng chí lãnh đạo chủ chốt của Đảng, Nhà nước và lãnh đạo tiền bối tiêu biểu (theo Kết luận số 88-KL/TW, ngày 18/02/2014 của Bộ Chính trị khóa XI về “Tổ chức kỷ niệm 100 năm, trên 100 năm ngày sinh; xây dựng khu lưu niệm, nhà lưu niệm; xây dựng, công bố phim tài liệu về thân thế, sự nghiệp các đồng chí lãnh đạo chí lãnh đạo chủ chốt của Đảng, Nhà nước và lãnh đạo tiền bối tiêu biểu”), khi tiến hành xây dựng, tu bổ, phục hồi, thực hiện theo Hướng dẫn số 07-HD/BTGTW, ngày 24/5/2021 của Ban Tuyên giáo Trung ương về việc “Xây dựng, trùng tu, tôn tạo khu lưu niệm, nhà lưu niệm các đồng chí lãnh đạo chủ chốt của Đảng, Nhà nước và lãnh đạo tiền bối”, Công văn số 535-CV/TU, ngày 02/8/2021 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về việc “Xây dựng, trùng tu, tôn tạo khu lưu niệm các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước và lãnh đạo tiền bối tiêu biểu trên địa bàn tỉnh” và các quy định hiện hành.

Cổng TTĐT Tỉnh ủy