1. Đảng bộ Chợ Lớn - Tân An ra đời và phong trào thời kỳ cách mạng 1930 - 1945

Cuối những năm 1920 trên đất Chợ Lớn - Tân An (Long An ngày nay) xuất hiện Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên do đồng chí Nguyễn Ái Quốc thành lập, các ông Võ Văn Tần, Võ Văn Ngân, Nguyễn Văn Tiếp... là hội viên đầu tiên. Sau hội nghị sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam, ngày 6-3-1930, tại làng Đức Hòa, quận Đức Hòa, tỉnh Chợ Lớn, thành lập chi bộ đầu tiên do Võ Văn Tần làm bí thư. Tháng 11-1930 Tỉnh ủy Chợ Lớn thành lập tại làng Long Hiệp, tổng Long Hưng Hạ, quận Trung Quận, tỉnh Chợ Lớn do Lê Quang Sung làm bí thư. Thời gian này đảng bộ tỉnh Tân An do Nguyễn Xuân Luyện phụ trách. Vừa ra đời, đảng bộ Chợ Lớn và Tân An đã lãnh đạo quần chúng tổ chức hoạt động cách mạng, nổi bật nhất là biểu tình ngày 4-6-1930 của hơn 1.500 quần chúng nông dân giương cao khẩu hiệu đòi quyền dân sinh, dân chủ do Châu Văn Liêm, Võ Văn Tần lãnh đạo, đây là cuộc biêu tình lớn nhất ở Nam Kỳ.

Năm 1936, hưởng ứng chủ trương của Đại hội VII Quốc tế Cộng sản về đấu tranh chống phát xít, giành dân chủ và bảo vệ hòa bình. Tại Nam Kỳ ra đời trên 600 Ủy ban hành động, tỉnh Tân An thành lập 8 Ủy ban, Chợ Lớn lập được 24 Ủy ban. Đây là tiền đề chính trị để nhân dân ta tiến lên kết hợp với bạo động vũ trang giành chính quyền một khi có thời cơ. Tháng 9-1939 đại chiến thế giới lần thứ 2 diễn ra. Tháng 7-1940 xứ ủy Nam Kỳ họp ở Mỹ Tho bàn khởi nghĩa. Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 7 xác định thời cơ khởi nghĩa chưa có, tuy nhiên, khởi nghĩa ở Nam Kỳ đã nổ ra. Tỉnh Tân An có 41/62 làng khởi nghĩa, tỉnh Chợ Lớn có 53/66 làng khởi nghĩa. Các cuộc khởi nghĩa ở Chợ Lớn và Tân An đã góp phần cùng với cả Nam Ky làm rung chuyển từng mảng lớn chính quyền địch ở cơ sở.

Tháng 5 - 1941, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trở về lãnh đạo cách mạng. Tháng 10 - 1943, Xứ ủy Nam Kỳ khôi phục.  Tháng 3 - 1944, Tỉnh ủy Chợ Lớn và Tân An được thành lập, lãnh đạo phong trào cách mạng địa phương.

Ngày 15 - 8 - 1945 phát xít Nhật đầu hàng kết thúc chiến tranh thế giới thứ 2. Xứ ủy Nam kỳ mở Hội nghị ở Chợ Đệm (thuộc tỉnh Chợ Lớn) bàn thời gian khởi nghĩa, quyết định cho Tân An khởi nghĩa thí điểm. Tin Tân An khởi nghĩa thắng lợi được Xứ ủy cho toàn Nam Kỳ khởi nghĩa đúng theo kế hoạch. Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, nhân dân Chợ Lớn - Tân An đã giành được hoàn toàn tự do và độc lập, từ đây cùng cả nước bước vào trang sử mới.

2. Đảng bộ Long An, Chợ Lớn lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Pháp (1945 - 1954)

Dã tâm cướp nước ta lần nữa, thực dân Pháp xé bỏ Hiệp định sơ bộ 6/3, Tạm ước 14/9. Hưởng ứng chỉ thị toàn dân kháng chiến ngày 22-12-1946 của Trung ương Đảng, Đảng bộ Chợ Lớn, Tân An cùng cả nước thực hiện cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện, trường kỳ. Từ tháng 5-1946, đảng bộ Chợ Lớn, Tân An tập trung lãnh đạo, củng cố và bảo vệ chính quyền kháng chiến, vừa xây dựng củng cố tổ chức Đảng, đoàn thể, vừa thành lập, huấn luyện các lực lượng vũ trang, xây dựng lực lượng ba thứ quân; tổ chức căn cứ địa cách mạng (Rừng sác, Đức Hòa, Vườn Thơm, Đông Thành, Đồng Tháp Mười). Đồng thời lãnh đạo nhiều trận thắng vang dội: Mỹ Bình (2-7-1946), Giồng Dinh (20-3-1947), Bình Cách - Thanh Bình (12-1947), Láng Le - Bàu Cò (15-4-1948), Mộc Hóa (16-81948)... tiêu diệt nhiều sinh lực địch, phá vỡ nhiều cuộc hành quân càn quét của địch. Giai đoạn 1950-1954, nhằm tiêu hao, tiêu diệt sinh lực địch theo mục tiêu chiến lược, góp phần phá sản kế hoạch Nava, quân dân Chợ Lớn, Tân An, liên tiếp đánh nhiều trận xuất sắc: Kinh Bùi (2-1954), trận Miễu Bà Cố (2-1954),... Những thắng lợi trên góp phần đáng kể kéo căng lực lượng địch, giúp quân đội ta tiêu diệt tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, buộc chính phủ Pháp ký Hiệp định Giơnevơ chấm dứt chiến tranh và lập lại hòa bình ở Đông Dương.

3. Đảng bộ Long An lãnh đạo nhân dân kháng chiến chống Mỹ (1954 - 1975)

Sau khi Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954, trước tình hình đế quốc Mỹ, thực dân Pháp và chính quyền Ngô Đình Diệm phá hoại việc thi hành Hiệp định, thực hiện chính sách "tố cộng, diệt cộng", ban hành Luật 10/59, Đảng bộ tỉnh Tân An và Đảng bộ tỉnh Kiến Tường đã lãnh đạo nhân dân và lực lượng cách mạng bám sát địa bàn, đấu tranh chính trị đòi địch thi hành Hiệp định. Nghị quyết Trung ương 15 ra đời vào tháng 01-1959, là điều kiện chín mùi giúp Đảng bộ Long An, Kiến Tường phát động và lãnh đạo toàn dân tiến hành cuộc Đồng khởi, dập tan phần lớn chính quyền cơ sở xã, ấp của địch. Những năm 1961 đến năm 1965, Đảng bộ Long An, Kiến Tường đã phát huy tinh thần năng động sáng tạo, lãnh đạo quân và dân trong tỉnh vượt qua nhiều khó khăn thử thách, làm nên một phong trào “Toàn dân đánh giặc”, phát triển thành những “Cao trào phá ấp chiến lược”, “Vành đại diệt Mỹ”, đánh bại chiến lược “chiến tranh đặc biệt” của Mỹ. Đây cũng là thời kỳ chiến tranh nhân dân ở Long An phát triển đến đỉnh cao, được Ủy ban Trung ương Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam phong tặng danh hiệu cao quý “Trung dũng, kiên cường, toàn dân đánh giặc” vào 17-9-1967.

Truyền thống đấu tranh kiên cường của nhân dân Long An còn được tôi luyện và nâng cao trong những nhiệm vụ vô cùng khó khăn, ác liệt như chiến đấu trực tiếp với quân đội viễn chinh Mỹ, phục vụ và trực tiếp chiến đấu trong hai lần tấn công Sài Gòn Tết Mậu Thân năm 1968, bám trụ kiên cường ở vùng ven. Trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử năm 1975, quân, dân Long An đã đóng góp to lớn cả về người và của trên hai hướng tấn công giải phóng thành phố, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao là phục vụ chiến đấu, tự giải phóng tỉnh nhà và trực tiếp tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh, góp phần giải phóng Sài Gòn, giải phóng miền Nam.

4. Đảng bộ Long An lãnh đạo nhân dân xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, thực hiện công cuộc đổi mới, đưa Long An tiến vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế (1975 - 2025)

Cuộc kháng chiến chống Mỹ vừa kết thúc thắng lợi, đất nước hòa bình thống nhất chưa được bao lâu thì rơi vào tình trạng khủng hoảng kinh tế - xã hội một cách trầm trọng, đồng thời phải đối phó với cuộc chiến tranh biên giới ở cả hai đầu đất nước. Nhân lúc ta gặp khó khăn, các thế lực thù địch bên ngoài không ngừng dùng mọi thủ đoạn chính trị, quân sự để chống phá và gây rối, làm cho tình hình càng thêm phức tạp. Cùng với tình trạng khó khăn chung của cả nước, Long An đối mặt với cuộc chiến tranh biên giới Tây Nam tàn khóc, hứng chịu trận lũ lụt lớn nhất trong lịch sử; hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật quá nghèo nàn, lạc hậu; nạn thiếu lương thực và khan hiếm hàng tiêu dùng thiết yếu xảy ra khá phổ biến, tệ nạn xã hội tăng. Đáng lo ngại nhất là công tác tư tưởng ngay trong chính nội bộ Đảng có nhiều diễn biến xấu, phức tạp, làm giảm sút lòng tin của nhân dân. Chính vì vậy mà công tác đảng viên và kiện toàn tổ chức đảng đã trở thành nhiệm vụ hết sức quan trọng và có tính chất quyết định thắng lợi đối với Đảng bộ tỉnh trong quá trình lãnh đạo địa phương phát triển kinh tế theo đường lối đổi mới. Tính đến trước đại hội V Đảng bộ tỉnh (tháng 11/1991), toàn tỉnh 539 tổ chức cơ sở đảng với 12.962 đảng viên. Các tổ chức cơ sở Đảng luôn được củng cố, nhất là qua các đợt vận động chính trị lớn và qua những lần tổ chức Đại hội, đã góp phần quan trọng trong việc đề ra, triển khai và tổ chức thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng ở địa phương, đơn vị mình.

Bắt đầu từ Nghị quyết “thử nghiệm” việc mua bán hàng hóa theo giá thỏa thuận trong phạm vi toàn tỉnh được ban hành vào ngày 27/6/1980 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy - đây là nghị quyết lịch sử đánh dấu cho bước khởi đầu đổi mới của tỉnh. Chủ trương của Nghị quyết đã giúp phục hồi nền kinh tế, sản xuất có sự tăng trưởng rõ rệt, đời sống nhân dân được ổn định và có chiều hướng dần dần cải thiện. Việc huy động nguồn hàng vào tay Nhà nước tăng lên khá nhiều; nhờ đó, tỉnh đã thực hiện vượt mức nghĩa vụ đóng góp với Trung ương về lương thực, nông sản, thực phẩm và công nghệ phẩm. Thực tiễn đã chứng tỏ chủ trương cải tiến phân phối lưu thông (giá - lương - tiền) của Đảng bộ tỉnh là đúng đắn, hợp với yêu cầu thực tế, với quy luật kinh tế khách quan, được các tầng lớp nhân dân đồng tình, ủng hộ. Từ một tỉnh nông nghiệp nghèo, sản xuất lương thực không đủ đáp ứng nhu cầu địa phương, Long An đã vươn lên và đi đầu trong cải cách kinh tế.

Năm 1986, Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ IV được xác định là Đại hội đổi mới toàn diện, từ suy nghĩ đến cách làm nhằm khai thác mọi tiềm năng, mọi vốn liếng có được để phát triển sản xuất, ổn định và cải thiện đời sống, tích cực xóa bỏ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp. Thành tích đáng tự hào của Đảng bộ Long An trong giai đoạn này là chủ trương khai phá tiềm năng của Đồng Tháp Mười khi khai hoang và đưa vào sử dụng 50 ngàn hecta đất trồng lúa vùng Đồng Tháp Mười, tiếp nhận 26 ngàn hộ với 51 ngàn nhân khẩu từ các nơi trong và ngoài tỉnh đến sản xuất, định cư, lập nghiệp, thành lập thêm 18 xã và 01 huyện mới. Thành tích này góp phần nâng cao đời sống nhân dân vùng căn cứ địa cách mạng, tăng diện tích và sản lượng lúa cho toàn tỉnh, đồng thời điều chỉnh mật độ dân cư của các huyện vùng hạ. Ngoài ra, khai thác và phân bố lại dân cư trên địa bàn Đồng Tháp Mười còn mang ý nghĩa quốc phòng to lớn, tạo ra được thế trận quốc phòng, an ninh nhân dân trên tuyến biên giới Tây Nam của Tổ quốc.

Vào tháng 1/2001, Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ VII được triệu tập giữa lúc toàn tỉnh đang ra sức khắc phục hậu quả nặng nề của cơn lũ năm 2000, cơn lũ lớn nhất trong thế kỹ XX ở Long An, gậy thiệt hại rất ngiêm trọng về tính mạng, tài sản của nhân dân. Trước tình hình khó khăn đó, Đại hội xác định nhiệm vụ là phải phân tích, đánh giá sát đúng tình hình trên tất cả các lĩnh vực của tỉnh trong nhiệm kỳ VI, tìm ra nguyên nhân của những việc làm được và những tồn tại, khuyết điểm, rút ra những kinh nghiệm cho Đảng bộ, cho việc lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Chấp hành nhiệm kì tới. Và từ Đại hội này, lần đầu tiên Đảng bộ tỉnh đã đề ra 04 chương trình trọng điểm về kinh tế - xã hội, đó là: Chương trình dân sinh vùng lũ; huy động các nguồn lực đầu tư phát triển vùng kinh tế trọng điểm; giải quyết việc làm, xóa đói giảm nghèo; đào tạo, phát huy nguồn nhân lực. Đây là những chính sách mang tính đột phá, thể hiện tư duy năng động, sáng tạo của Đảng bộ tỉnh Long An. Các kì Đại hội VIII và IX, Đảng bộ tỉnh tiếp tục đề ra những chủ trương đúng đắn trên cơ sở kế thừa và phát huy hiệu quả những thành tựu đạt được. Hiện nay, tỉnh đang tiến hành xây dựng Đề án tái cơ cấu kinh tế đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030, trong đó, xác định 03 lĩnh vực cần phải tập trung tái cơ cấu là nông nghiệp, công nghiệp và đầu tư công; chú trọng liên kết, hợp tác với các tỉnh, thành phố lân cận.

Chặng đường từ sau ngày thống nhất đất nước với gần 40 năm đổi mới đã ghi dấu ấn của nhiều thành tựu trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại,… Đó là kết quả của mức tăng trưởng kinh tế liên tục tăng qua các năm, từ 7,5% (năm 1995) tăng lên 11,8% (năm 2010) và hiện đang duy trì ở mức khá là 8,3% (cuối năm 2024); thu nhập bình quân đầu người tăng từ 2,7 triệu/người/năm (năm 1995) lên đến 107 triệu/người/năm (cuối năm 2024); tỷ lệ hộ nghèo từ 18% (năm 1995) giảm xuống còn 0.56% (cuối năm 2024); lĩnh vực giáo dục - đào tạo, hoạt động y tế, chăm sóc sức khỏe nhân dân, văn hóa-văn nghệ, thể dục-thể thao ngày càng được nâng cao về chất và lượng; công tác quốc phòng địa phương được tăng cường, an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội được giữ vững, công tác đối ngoại được mở rộng. Công tác xây dựng Đảng (đến nay cả tỉnh có 844 tổ chức cơ sở đảng với gần 53.400 đảng viên), hệ thống chính quyền luôn được Đảng bộ tỉnh quan tâm qua các nhiệm kỳ, tạo được sự đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả theo hướng phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn. Nhìn chung, chủ trương đổi mới bắt đầu từ nông nghiệp đã góp phần đưa vùng Đồng Tháp Mười trở thành một trong những vựa lúa lớn của cả nước, Long An trở thành một tỉnh có thế mạnh trong xuất khẩu gạo, thanh long, hạt điều, chanh...

Dù đạt được những thành tựu rất quan trọng, song Đảng bộ tỉnh Long An cũng nghiêm khắc nhìn nhận những khuyết điểm trong quá trình lãnh đạo của mình. Đó là sự nhận thức chưa đầy đủ nên chưa lường hết những mặt tiêu cực nảy sinh trong quá trình sản xuất, lưu thông cũng như tính tự phát của các thành phần kinh tế trong cơ chế thị trường. Chưa khắc phục được tình trạng cồng kềnh về bộ máy quản lí, còn lúng túng và thiếu kinh nghiệm trên nhiều lĩnh vực; việc đề ra phương hướng, các chỉ tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh từ đầu các nhiệm kì chưa sát với tình hình; chưa giải quyết được căn bản mâu thuẫn của quan hệ sản xuất (thể chế, cơ chế, chính sách,…) với phát triển lực lượng sản xuất (nguồn lực, con người, tiềm năng,…). Chậm phát hiện những tồn tại, những vấn đề đặt ra trong thực tiễn chưa có quy định hoặc không còn phù hợp để mạnh dạn đề xuất với Trung ương điều chỉnh. Hiện tượng tham nhũng, quan liêu, gây phiền hà, vi phạm dân chủ chưa được ngăn chặn hiệu quả. Trong công tác xây dựng Đảng, vẫn còn không ít đảng viên và cơ sở Đảng yếu kém, đội ngũ cán bộ đảng viên chưa được nâng cao đồng đều về trình độ chính trị và chuyên môn nghiệp vụ, nên có lúc có nơi còn hụt hẫng so với yêu cầu, chưa đáp ứng tốt nhiệm vụ chính trị của địa phương. Những khuyết điểm đã tạo nên một rào cản to lớn, làm chậm quá trình phát triển của tỉnh Long An so với tốc độ phát triển của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam; là nguyên nhân dẫn đến hạn chế, yếu kém trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội.

Con đường đi lên phía trước của Long An là quá trình tiếp tục kế thừa những giá trị tinh thần cao quý, những thành tựu to lớn; là sự hội tụ của “ý Đảng, lòng dân”; là sự chỉ đạo và đồng hành sát sao của các bộ, ban, ngành trung ương; sự ủng hộ của nhân dân cả nước và bạn bè quốc tế. Để từ đó, toàn đảng, toàn dân Long An vượt qua mọi khó khăn, thách thức, cùng nhau dần dần kiến tạo, định hình đường hướng cho sự phát triển bền vững của Long An thời kì mới. Trước mắt, Long An phấn đấu quyết liệt để hoàn thành các chỉ tiêu năm 2025, dồn sức thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XI Đảng bộ tỉnh với mục tiêu: “Giữ vững vị trí dẫn đầu vùng đồng bằng sông Cửu Long và phấn đấu đến năm 2030 trở thành tỉnh phát triển khá trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam” ; đồng thời tiến hành “cuộc cách mạng” về sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tỉnh, mở ra không gian phát triển mới; huy động tối đa và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực để đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế - xã hội theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, bảo vệ môi trường sinh thái; tạo chuyển biến thực sự về chất lượng tăng trưởng, năng lực cạnh tranh và hội nhập của nền kinh tế; thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội, giải quyết có hiệu quả các vấn đề bức xúc, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân; phấn đấu đưa tỉnh nhà phát triển nhanh và bền vững.

Từ thực tiễn sôi động, phong phú và phức tạp qua quá trình xây dựng và phát triển, Đảng bộ Long An đã đúc kết cho mình một bài học kinh nghiệm vô cùng quý báu, đó là không ngừng rèn luyện và nâng cao tính chất giai cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng bộ, xây dựng Đảng bộ vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng bộ, giữ vững bản chất cách mạng và khoa học, tính chiến đấu cao và sự gắn bó mật thiết với quần chúng nhân dân. Đó cũng là hành trang để Đảng bộ tỉnh ngày một trưởng thành với đầy đủ bản lĩnh và kinh nghiệm, đưa sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đi đến thành công mau chóng và vững chắc.

Cổng TTĐT Tỉnh ủy