Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh từng viết: “Không quân đội nào, khí giới nào có thể đánh ngã được tinh thần hy sinh của toàn thể một dân tộc”. Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, quân dân ta chiến đấu vì mục tiêu giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc. Đại thắng mùa Xuân 1975 là sự hội tụ đến đỉnh điểm quyết tâm của cán bộ, chiến sĩ quân đội và nhân dân cả nước nhằm thực hiện mục tiêu chính nghĩa ấy. Lòng yêu nước nồng nàn, ý chí quyết tâm, niềm tin tưởng vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chính nghĩa đã thôi thúc họ vượt qua mọi khó khăn, gian khổ thực hiện quyết tâm chiến lược của Đảng ta.

Ngay từ những ngày đầu đánh Mỹ, ở hậu phương hăng hái thi đua lao động sản xuất để tiền tuyến “thóc không thiếu một cân”. Trên tiền tuyến, cán bộ, chiến sĩ thi đua giết giặc lập công, phấn đấu mỗi viên đạn là một quân thù. Với khát vọng, mục tiêu giải phóng Miền Nam, giải phóng dân tộc, hàng vạn thanh niên đã để lại phía sau là gia đình, ruộng vườn, những ước mơ để lên đường xẻ dọc trường sơn đi cứu nước mà lòng phơi phới dậy tương lai. Vì đồng bào, vì dân tộc, dù có khó khăn vất vả, đối diện với những chặng đường hành quân dài, những nguy hiểm rình rập nhưng những chàng trai, cô gái vẫn lạc quan, yêu đời ra chiến trận.

Với khẩu hiệu “xe chưa qua, nhà không tiếc” có những gia đình đã tự dỡ nhà của mình để làm cầu cho xe đi. Vì người dân hiểu khi không có độc lập, tự do thì dù có nhà cao, cửa rộng, cuộc sống của họ vẫn sống trong lầm than, bị áp bức bóc lột.

“Ba lần tiễn con đi, hai lần khóc thầm lặng lẽ/ các anh không về mình mẹ lặng im”, đó chính là nỗi đau của những người mẹ khi nghe tin những đứa con của mình mãi mãi không trở về. Dù đau đớn đến tột cùng nhưng các mẹ, các chị không bao giờ gục ngã bởi vì con mình đã dâng hiến trọn đời cho cách mạng, cho đất nước. Đó là những tấm gương sáng người như hình ảnh mẹ Nguyễn Thị Thứ ở Quảng Nam có 9 người con hy sinh. Thế nhưng, mẹ và gia đình vẫn nén nỗi đau để bám trụ xóm làng, vừa sản xuất, vừa đào hầm nuôi giấu cán bộ. Hằng đêm, mẹ để ngọn đèn sáng bên bàn thờ làm ám hiệu an toàn cho cán bộ, du kích đi về hoạt động…

Trong kháng chiến chống Mỹ, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh: “Lúc đầu địch mạnh hơn ta gấp trăm gấp ngàn lần về vật chất. Nhưng về chính trị tinh thần, ta mạnh hơn địch gấp trăm gấp ngàn lần”. Sức mạnh của quân và dân ta được phát huy cao độ, trở thành sức mạnh áp đảo kẻ thù trong đại thắng mùa Xuân 1975. Từ một nhân tố chiếm ưu thế tuyệt đối, thế và lực không ngừng phát triển, trở thành ưu thế toàn diện áp đảo đối phương, giành thắng lợi hoàn toàn là một quy luật vận động và phát triển của nhân tố chính trị, tinh thần của quân dân ta trong chiến tranh, nhất là trong các chiến dịch quyết chiến chiến lược.

Tầm quan trọng của chính trị, tinh thần biểu hiện ở chỗ, nó như "chất keo" dính tất cả các nhân tố khác, là kết quả tổng hợp của tất cả các nhân tố, gắn các nhân tố với nhau, làm tăng lên gấp bội sức mạnh của quân dân ta. Ngay những lúc cách mạng Việt Nam gặp khó khăn nhất thì tinh thần của quân và dân vẫn không nao núng. Ở trong lòng địch giữa Sài Gòn, nhiều gia đình tại đã chấp nhận hy sinh để nuôi dấu bộ đội, làm cơ sở cách mạng, kết hợp trong ứng ngoại hợp. Bên cạnh đó, nhiều gia đình bên kia chiến tuyến đã giác ngộ, buông bỏ vũ khí trở về với cách mạng.

Trong Đại thắng mùa Xuân 1975, quân dân ta đã phát huy cao độ cái "ưu thế tuyệt đối" là tinh thần yêu nưốc nồng nàn, tình yêu quê hương tha thiết, ý chí quyết tâm giải phóng miền Nam và thống nhất Tổ quốc của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân cả nước chuyển hóa lực lượng, tạo nên sức mạnh tổng hợp hơn hẳn đối phương. Khi thời cơ giải phóng hoàn toàn miền Nam đã chín muồi, Bộ Chính trị chủ trương động viên toàn Đảng, toàn quân, toàn dân theo tư tưởng chỉ đạo thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng, tổng công kích, tổng khởi nghĩa giải phóng hoàn toàn miền Nam trong tháng 4-1975. Bằng sức mạnh tổng tiến công của năm cánh quân chủ lực, sự phối hợp của các lực lượng vũ trang và nổi dậy của quần chúng nhân dận các địa phương, 11 giờ 30 phút ngày 30-4-1975, quân dân ta đập tan mọi sự kháng cự của quân ngụy, ngụy quyền tay sai đầu hàng vô điều kiện, lá cờ cách mạng tung bay trên nóc Dinh Độc Lập, Chiến dịch Hồ Chí Minh giành toàn thắng.

Lòng yêu nước nồng nàn, khát vọng độc lập tự do, thống nhất Tổ quốc; sự giác ngộ sâu sắc lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; đứng vững trên lập trường của giai cấp công nhân, lập trường của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và của Đảng Cộng sản Việt Nam; ý chí "Không có gì quý hơn độc lập, tự do", tinh thần quyết chiến quyết thắng kẻ thù... là những nội dung cốt lõi trong chính trị - tinh thần của quân dân ta. Đồng thời, đó còn là sự phản ánh cội nguồn cơ bản của sự hình thành, phát triển nhân tố chính trị - tinh thần của quân dân ta trong Đại thắng mùa Xuân năm 1975.

Nhân tố chính trị - tinh thần trong chiến tranh đã phát triển, nở rộ tạo nên những hình ảnh anh hùng cao đẹp, nhưng rất đỗi bình thường, giản dị, gần gũi biết bao của thời kỳ chống Mỹ, cứu nước một thời kỳ lịch sử hào hùng của dân tộc, thời kỳ “ra ngõ gặp anh hùng", đi đánh giặc như đi "trẩy hội". Đây là một nét rất đặc sắc của chiến tranh nhân dân Việt Nam và cũng là một biểu hiện rất đặc sắc về sức mạnh chính trị - tinh thần của quân dân ta trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Tinh thần ấy, khí thế ấy vẫn mãi được nuôi dưỡng, trường tồn, được phát huy đến độ đến rực rỡ, mà cho đến bây giờ sau gần 47 năm kết thúc chiến tranh, những con cháu của thế hệ chống Mỹ vẫn cảm nhận sâu sắc và được thôi thúc bởi khí thế hào hùng đó như là nguồn động lực to lớn cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

Hiện nay, đất nước ta đã có những bước phát triển vượt bậc về kinh tế, chính trị, xã hội. Như lời của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định: “Đất nước ta chưa bao giờ có được, cơ đồ, vị thế, tiềm lực và uy tín quốc tế như ngày hôm nay…”. Tuy nhiên, trước những diễn biến phức tạp trên thế giới, Việt Nam vẫn phải đối mặt với những  nguy cơ hiện hữu từ bên trong và bên ngoài. Các thế lực thù địch vẫn không ngừng các hoạt động chống phá Đảng và Nhà nước ta, đặc biệt âm mưu diễn biến hòa bình kết hợp với bạo loạn lật đổ hay liều lĩnh phát động chiến tranh xâm lược, kể cả chiến tranh sử dụng vũ khí công nghệ cao đã đặt ra những thách thức mới hết sức gay gắt đối với đất nước.

Vì vậy, việc phát huy nhân tố chính trị - tinh thần trong điều kiện mới phải kết hợp chặt chẽ và nằm trong tổng thể chiến lược quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, là một bộ phận hợp thành sức mạnh tổng hợp quốc gia, gắn bó chặt chẽ với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, chiến lược xây dựng đất nước. Theo đó, vấn đề cơ bản hiện nay là phải ra sức củng cố tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Đảng ta chỉ rõ sức mạnh bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới là sức mạnh tổng hợp; trong đó sức mạnh bên trong của đất nước, sức mạnh của chế độ chính trị, sự trong sạch đội ngũ cán bộ và sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc là nhân tố quyết định.

Không thể quy tụ được lòng dân, không động viên được sức mạnh vật chất, tinh thần của toàn dân tộc trong chống "diễn biến hòa bình”, cũng như trong chống chiến tranh xâm lược, nếu không có được đội ngũ cán bộ, đảng viên thực sự trong sạch, một lòng một dạ vì nước, vì dân. Đó là một bài học quan trọng về việc xây dựng và động viên chính trị - tinh thần mà chiến thắng vĩ đại mùa Xuân năm 1975 đã chỉ ra, cần phải được vận dụng và phát huy tốt trong thời kỳ mới.

An Nam